نی انبان از جمله ساز های ایرانی و اصیل است که بیشتر در جنوب کشور نواخته می شود، نی انبان در دیگر نقاط دنا نیز مشاهده می شود که البته شکل و شمایل آن متفاوت است، این ساز از جمله ساز های اصیل و پرقدرت سنتی است که در گذشته در ایران محبوبیت زیادی داشته است، مشاهده این ساز را می توان در کشور هایی مثل ترکیه، انگلستان و اسپانیا مشاهده کرد که کارایی یکسان ولی ظاهر متفاوتی دارند.
در دوران قرون وسطی این ساز در انگلستان در گارد سلطنتی ملکه انگلیس نواخته می شد، پس از آن در دوران کشف سرزمین جدید یعنی آمریکا این ساز در ارتش های دولت های مختلف آمریکا به صدا در می آمد. در اسپانیا به عنوان یک ساز گوش نواز در مراسم های پای کوبی نواخته می شد و نسبت به انگلیس و آمریکا کمتر به جدیت گرفته می شد، در دوران امپراتوری عثمانی از نی انبان در مراسم های مختلف استفاده می شد.
در ایران این ساز از جمله ساز های سنتی و محلی جنوب ایران می باشند که بسیار پرطرفدار می باشد، مردم خونگرم جنوب ایران با ساخت و نواختن این ساز و استفاده آن در مراسم های گوناگون همواره از آن استفاده می کنند.
این ساز ایرانی صدای دلنشین و زیبایی هم دارد که هم می توان با آن ریتم های شاد و هم ریتم های غمگین را نواخت، از منحصر به فرد بودن این ساز می توان به داشتن قدرت دمیدن هوا به داخل ساز برای نوازنده اشاره کرد، صدای روان و چشم گیر این ساز چشم شنوندگان را در یک گروه نوازندگی به نوازنده آن جلب می کند.
این ساز معمولا از سه لوله و یک کیسه که به طور طبیعی از جنس پوست می باشد ساخته شده است. نوازنده به داخل یکی از لوله ها می دمد، لوله دیگر معمولا هفت سوراخ مانند نی دارد و دیگر ی هم برای هواگیری است. ساخت نی انبان به عنوان یک ساز ایرانی در جنوب کشور رواج بیشتری دارد و به عنوان یک ساز سنتی به کشور های زیادی صادر می شود.
از آن جایی که می توانی ایران را یکی از زادگاه های این ساز بادی در دنیا دانست پس به طور طبیعی ایران عزیز یکی از بهترین تولید کنندگان این ساز فوق العاده می باشد چرا که اصالت آن را بر عهده دارد.
نواختن نی انبان
به نام های دیگر:
از نی انبان در کشور های دیگر به نام های مختلف دیگر شناخته می شود به طور مثال در بحریه این ساز را قربیه بحرینی می خوانند، با نی انبان ایرانی فرق زیادی در صدا و شکل و شمایل ندارد و به احتمال زیاد بحرینی ها قربیه را از ایران به دیار خود برده اند.
تسامیونا نام این ساز در سرزمین یونان است، فرق آن با ساز ایرانی در تعداد نی های آن است که در ساز یونانی یک عدد بیشتر ندارد. انبان در تسامیونا یونانی هم مشاهده می شود.
در ترکیه به نام تولومکه شناخته شده است که شباهتی به تسامیونای یونانی دارد، در هند از این ساز به عنوان مورلیکه انبان نام می برند که فرق آن با ساز ایرانی در این است که انبان آن کوزه کدو قلیانی است.
تاریخچه این ساز ایرانی:
گفته شده است که در تمدن های گذشته، بابلی ها در نواختن نی و ساز هایی از این قبیل قرار داشته اند، تمدن های اروپایی ساخت ساز های نی مانند مثل تک نی دو نی و چند نی را به مردم آسیایی نسبت می دادند، پس این صحیح است که یونانی ها ساخت و نواختن ساز هایی از این قبیل را از مردم خاورمیانه یاد گرفته اند، بعدها این ساز ها با ورود به سرزمین های غرب و اروپا ساز های دیگر را مثل فلوت تشکیل دادند.
نقش ساسانیان:
پژوهشگران و مورخان تصویر نواختن نی انبان فردی در طاق بستان را که قدمت آن به دوران ساسانیان باز می گردد را مشاهده کرده اند، به همین دلیل بسیاری از تاریخ شناسان این ساز را به عنوان یک ساز ایرانی و اصیل سرزمین پارس می شناسند و معتقد اند که از ایران، به دیگر کشور ها مثل اسکاتلند منتقل شده است.
در سال 1394 این ساز به عنوان یک ساز ایرانی به ثبت ملی رسید و هم اکنون در مسیر ثبت میراث جهانی در یونسکو به عنوان یک ساز ایرانی قرار گرفته شده است.
نی انبان از ساز های جنوب ایران
