چند دهه پیش در دوره شوروی کمتر کسی از نزدیک با موسیقی سنتی ایران و جهان عمیق موسیقی این کشور آشنا بود.
پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ ایران برای بسیاری یک کشور بسته بود.
اما زمانه تغییر کرد. اکنون فرهنگ موسیقی ایرانی در روسیه با گذشت هر سال بیشتر و بیشتر طرفدار می یابد. نمایندگان برجسته موسیقی سنتی ایران بیشتر به روسیه سفر کرده و به اجرای کنسرت می پردازند. و این خدمت بزرگی از کنسرواتوری مسکو با نام چایکوسفکی است که بیش از ده ها سال است درخط مقدم توسعه ی همکاری فعال، خلاقانه و چند جانبه با سازمان ها و نمایندگان فرهنگ تئاتر و موسیقی ایرانیست. مرکز هنری-علمی « فرهنگ موسیقی جهان» کنسرواتوری مسکو مسئول این بخش است.
با تلاش های مدیریت این مرکز چندین کنسرت گروه های موسیقی ایرانی و روسی برگزار شد. در کنار موسیقی سنتی ایرانی در سالن رحمانینوف کنسرواتوری مسکو موسیقی های سنتی منحصر به فرد قومیت های ایران در چارچوب کنسرت هایی شنیده شد.
ضمنا کنسرواتوری مسکو نه تنها مبتکر برنامه های موسیقی بلکه پروژه های موسیقی- تئاتر، موسیقی-ادبیات و موسیقی- سینما بود.
مارگاریتا ایوانوا کاراتیگینا ، رئیس سازمان همکاری بین المللی کنسرواتوری مسکو با نام چایکوفسکی و رئیس مرکز هنری علمی «فرهنگ موسیقی جهان» در مصاحبه ای با اسپوتنیک در خصوص اینکه چطور گفتگوی موسیقی بین روسیه و ایران توسعه یافته و درباره پنج مراسم درخشان فرهنگی موسیقی که قلب تماشاچیان روس و فعالین عرصه هنر را در سال ۲۰۱۷ تسخیر نمود، شرح داد.
« کار سیستماتیک برای مطالعه عمیق و محبوبیت موسیقی ایرانی در روسیه از سال ۲۰۰۵ آغاز شد.
مدیریت کنسرواتوری تصمیم گرفت که برای مطالعه جامع و کامل موسیقی فولکلور و فرهنگ ایرانی به موسیقی دانان ایرانی مراجعه نماید، برای آنکه متخصصین در این زمینه عملا در کشور ما وجود ندارند. نقش ارزنده ای را در شکل گیری این گفتگوی موسیقی ، موسیقی دان جوان و با استعداد ایرانی حسین نورشرق ایفا کرد که برای تحصیل در مقطع دکترا به روسیه آمده بود. با کمک های درست او ما موفق شدیم استراتژی برای مطالعه فرهنگ موسیقی ایران تهیه نماییم. کنسرواتوری مسکو با همکاری این موسیقی دان با استعداد از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ تقریبا ۷۰ کنسرت موسیقی سنتی ایرانی با حضور نوازندگان برجسته برگزار کرد. گام به گام موفق شدیم مخاطبان روس را به صورت جامع با این فرهنگ آشنا کنیم.
موسیقی سنتی ایرانی برای جهان روحانی شنونده روس بسیار جذاب است. دلیل این جذابیت هم این است که این موسیقی از لحاظ ژنتیکی به بسیاری از سنت های اسلاو از جمله به روسیه نزدیک است. اگر به گذشته های دور مراجعه کنیم یعنی تا قبل از مسیحیت و تا قبل از اسلام آنوقت می توانیم عناصری شبیه در زندگی روحانی ملت هایمان بیابیم. می توان خاطر نشان کرد که این تجربه غنی روحانی است که با تمرین و ممارست کاهنان جمع شده است و در روسیه به موسیقی فولکلور و آیینی مرتبط است که متاسفانه کمتر کسی آنرا مطالعه کرده و می شناسد. اما در ایران علی رغم جریان فرهنگی مشخص و تغییرات از فرهنگ باستانی آریایی تا زرتشت و هم چنین به اسلام و حتی نفوذ موسیقی اروپایی ، سنت ریشه ای موسیقی به بقای خود ادامه می دهد.
مخاطبان روس رضایت فوق العاده ای را در کنسرت های ایرانی بدست می آورند برای آنکه موسیقی ایرانی برای آنها به مانند پیامی ست که مطلب مهمی با خود دارد مانند نصیحت یا کلیدی برای خود زندگی. موسیقی ایرانی در روسیه بیشتر و بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد و حتی می توان گفت که طرفداران کنسرت های موسیقی سنتی بیشتر و بیشتر می شوند.
می توان به این نتیجه رسید که از جمله مهم ترین رویداد های موسیقی سنتی در روسیه در سال ۲۰۱۷ در پروژه های زیر است:
کنسرت مشترک نوازندگان ایرانی و روس با عنوان «سایه های متقارن»
که 8 مه سال 2017 در چارچوب مراسم افتتاحیه پانزدهمین جشنواره بین المللی «جهان موسیقی» در سالن رحمانینوف کنسرواتواری دولتی چایکوفسکی مسکو اجرا شد.
اولین پروژه مشترک ایران و روسیه برای معرفی موسیقی کلاسیک ایران که توجه و علاقه نوازندگان جوان روسیه و ایران را به اجرای موسیقی و تشابه زمینه های تفکر موسیقی در دوران باستان نشان می دهد.
هنرمندان ایرانی:
سارنگ صفی زاده و علی رضا وکیلی منش (آواز)
آزاده امیری (تار)
نازنین غنی زاده (کمانچه)
مرتضی صنایعی (نی)
مریم ملا (تنبک)
سرپرست نوازندگان: حسین نورشرق
گروه موسیقی روس آنو دومینی(ANNO DOMINI): “
میخائیل آکینفین (ویولن اول)
ناتالیا دیانجنکو(ویولن دوم)
الکساندرا ژلواکوا (ویولن آلتو)
سامسون تاتوسیان (ویولنسل)
کنسرت گروه موسیقی «کاروان» با عنوان «هفت پرواز، هفت نفس عمیق»
با صدای حسین نورشرق و آهنگسازی ذبیح الله وحید و علی اکبر شیدا (به همراه بازخوانی چند تصنیف قدیمی) در دوره از 19 تا 23 ژوئن در کنسرواتوارهای دولتی مسکو، تور و سن پترزبورگ اجرا شد.
گروه موسیقی “کاروان”:
عود – میثاق مهرپور
سه تار- مسعود تندینی
تنبک – همایون جهانشاهی
کمانچه – ذبیح الله وحید
قطعه «گلگشت» چهارمضراب افشاری با آهنگسازی ذبیح الله وحید و دو تصنیف «دوش» و «تند تند» با آهنگسازی و شعر استاد علی اکبر شیدا
در تاریخ 14 اکتبر گرامیداشت یاد حافظ شیرازی با اجرای هنرنمایی پهلوانان ورزش زورخانه ای در تالار بزرگ مجتمع ورزشی و تفریحی «مارئینا روشا» بود. این هنرنمایی پهلوانان با کمک سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو و بنیاد فردوسی برگزار شد.
پهلوانان ایرانی:
علی مومنی مقدم (مرشد)
احسان حدادی (کباده)
سینا نوروزی (میل)
احسان ریس اللمحدثین (چرخ)
فرهاد طلوع کیان (دبیر فدراسیون پهلوانی و زورخانه ای ایران)
در تاریخ 23 اکتبر 2017 در تئاتر درام مسکو «اسفیرا» مراسم شبیه خوانی (تعزیه ای) شهادت حضرت مسلم بن عقیل اجرا شد.
گروه شبیه خوانان از اصفهان:
اسماعیل عارفیان (موافق خوان)
جواد جوادی(موافق خوان)
محسن مومن زاده (موافق خوان)
مخالف خوانان:
اسدالله مومن زاده
حامد مومن زاده
نوازندگان:
غلامرضا هاشمی (سرنا و شیپور)
محسن اکبری (طبل، دهل، سنج)
سرپرست گروه: اسدالله مومن زاده
در دوره از 22 تا 27 نوامبر گروه هنرپیشه گان ایرانی «فراق» با آوازخوانی حسین نورشرق و سرپرستی پژمان اختیاری برنامه هنری خود با عنوان «کاروان رفته…» در 3 کنسرواتوارهای دولتی روسیه، منجمله در شهر مسکو، تور و شهر سن پترزبورگ اجرا نمود.
هنرپیشان ایرانی:
حسین نورشرق (آواز)
پژمان اختیاری (سنتور)
کاوه معتمدیان (کمانچه)
سامان صادقیان (تار)
نوا سلیمانی (عود)
همایون جهانشاهی (تنبک)
منبع: قطره
