شهرام ناظری شوالیه موسیقی اصیل ایران
شهرام ناظری 29 بهمن 1328 در محله برزه دماغ کرمانشاه در خانوادهای کرُد زبان و آشنا با موسیقی و شعر به دنیا آمد. وی صدای دلنشینش را از پدر و مادر خویش به یادگار دارد و از دوران خردسالی توسط مادرش با شعر و آواز آشنا شد؛ پدرش نیز صدای لطیفی داشت و ضمن آشنایی با گوشه هاو ردیف های آواز ایرانی،سه تار هم مینواخت. وی از سبک قدما و خوانندگان آن دیار به خصوص «شیخ داوودی» خوانندهٔ بزرگ آن زمان بهره گرفته و نیز داشتههایش را در اختیار فرزندش گذاشت.
بزرگ این خانواده، استاد پرویز خان پورناظری معروف به حاجی خان خود از شاگردان درویش خان و کلنل وزیر بودهاست. اکثر موسیقیدانان کرمانشاه توسط وی با نت و موسیقی اصیل ایرانی آشنا شدهاند. این محیط مناسب هنری موجب شد تا شهرام ناظری بتواند در سن ۷سالگی اولین برنامهٔ هنری خود را در رادیوی کرمانشاه همراه با تار درویشی، از نوازندگان معروف آن زمان کرمانشاه، اجرا نماید. پس از آن در سن ۱۱ سالگی نیز توانست در رادیو تلویزیون ایران چند برنامهٔ دیگر آواز ایرانی اجرا کند.
فعالیت حرفه ای شهرام ناظری
تصنیف ای پدر در سال 1358 توسط محمدرضا لطفی و به یاد آیت الله طالقانی ساخته شد، اما برخی به اشتباه این تصنیف را در سوگ آیت الله منتظری می نامند؛ درحالی که او در سال 1388 از دنیا رفت.
همکاری گسترده باکیخسرو پورناظری و جلال ذوالفنون
شهرام ناظری آلبوم مثنوی موسی و شبان را با همکاری جلال ذوالفنون و بهزاد فروهری، بنمای رخ را با همکاری نوازندگان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی سنتی ایران و گروه مولانا به سرپرستی محمدجلیل عندلیبی، آلبوم صدای سخن عشق را باهمکاری گروه تنبور شمس و لاله بهار را با همکاری گروه عارف به سرپرستی پرویز مشکاتیان تهیه کرد.
تصنیف اندک اندک ناظری
در این سال هاست که ناظری آلبوم بی قرار را با همکاری گروه جلیل عندلیبی و همچنین کنسرت اساتید موسیقی ایران را با همکاری گروه اساتید موسیقی ایران (گروهی به سرپرستی فرامرز پایور) اجرا و منتشر کرده است. لازم است ذکر شود گل صدبرگ معروف ترین اثر شهرام ناظری و بسیاری از مردم ناظری را با تصنیف اندک اندک با شعر مولانا اجرا شده در این آلبوم می شناسند.
در سال های دهه هفتاد خورشیدی شهرام ناظری آثار بسیاری را اجرا نمود که از آن جمله می توان به آلبوم های نوروز به همراهی با حسین علیزاده، مهتاب رو را با گروه تنبور شمس (آهنگ سازی کیخسرو پورناظری) و دل شیدا را با آهنگ سازی فرامرز پایور اشاره نمود.
همکاری ناظری با کامکارها نیز منجر به آفرینش دو اثر ماندگار به نام های کنسرت کامکارها 76 و کنسرت 77 گشته است. وی با انتشار دو آلبوم ساز نو آواز نو و سفر به دیگر سو مسیر نوینی از موسیقی خویش را نمایان ساخت به طوری که سفر به دیگر سو را دکترین موسیقایی خود می داند.
کنسرت شاهنامه خوانی استاد شهرام ناظری در کشور مراکش
در سال 1390 ناظری یک آلبوم موسیقی به نام امیرکبیر با آهنگ سازی پژمان طاهری منتشر کرد که بیش تر اشعار آن را شعرهای نو تشکیل می دادند. مدتی بعد پس از 6 سال تأخیر کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد.
زندگینامه دیگر بزرگان موسیقی را از اینجا بخوانید
دیگر آثار برجسته استاد ناظری
سبک آواز خوانی شهرام ناظری
ناظری خوانندهای است که در آثارش روحیه تکرار ناپذیری دارد و همواره تلاش نمودهاست که نگرش و تجربهای جدید را در آواز و موسیقی بوجود آورد. وی تحریرهای ریتمیک و خاصی را از سالهای پایانی دهه هفتاد خورشیدی در آثارش استفاده نمود، از جمله این آثار میتوان به آلبومهای ساز نو آواز نو،سفربه دیگر سو،لولیان و وملویه شاره کرد.
حدود سی سال پیش دکترداریوش صفوت بنیانگذار مرکز اشاعه و حفظ موسیقی سنتی، ارزش صدای ناظری را در ویژگیهای حماسی آن تشخیص داد و چنین تشریح نمود که:در صدای ناظری لنگرها، دندانهها و آکسنهای خاصی وجود دارد که به آن حس حماسی بخشیدهاست. این لحن حماسی قرنها پیش در آواز ایرانی وجود داشته اما به دلیل مسائل تاریخی کمرنگ شده و به تدریج از بین رفتهاست.
خود شهرام ناظری در این باره میگوید:یک حرکت یک حماسه در اجرا و خواندنم هست آن هم بخاطر فرهنگ کرد بودنم است.
توجه خاصه استاد ناظری به مولانا
ناظری در اجرای شعرهای مولوی پیشرو تمامی خوانندگان بودهاست. آلبوم مثنوی موسی وشبان و صدای سخن عشق رویکرد جدیدی به موسیقی و شعر عرفانی محسوب میشود که ناظری در سالهای پایانی دههٔ پنجاه و سالهای آغازین دههٔ شصت خورشیدی از خود بر جای گذاشت.
همچنین در سال ۱۳۶۴ به مناسبت گرامیداشت هشتصدمین زادروزمولوی دو اثر گل صد برگ و یادگار دوست را منتشر کرد. اثر یادگار دوست به عنوان اولین سمفونی ایرانی وگل صدبرگ به عنوان یکی از پرفروشترین آثار موسیقی ایران، هر دو انقلابی در موسیقی سنتی ایران بهوجود آوردند.
این یادواره بار دیگر دو دهه بعد برای بزرگداشت مولانا، تکرار شد. از دیگر آثار برجسته ایشان که بر روی شعرهای مولوی اجرا شده میتوان به آلبوم مولویه که در خارج از ایران با نام شور رومی شناخته میشود نیز اشاره کرد این اثر نامزد دریافت جایزهٔ گرمی ایالات متحده در سال ۲۰۰۷ میلادی برابر با ۱۳۸۶ خورشیدی نیز شدهاست.دیپاک چوپرا فیلسوف هندی-آمریکایی الاصل نیز در این آلبوم حضور دارد.
جادو در گذشته نهفته است این کار در سال بزرگداشت مولانا عرضه شد و به عنوان یکی از بهترین لوحهای فشرده سال جهان معرفی شد. روزنامهٔ بوستون گلوب و لس آنجلس تایمز چاپ آمریکا، در گزارشی با عنوان «شعر مولانا در حرکت»، به بررسی تلاشهای شهرام و حافظ ناظری برای زنده نگه داشتن اشعار مولانا پرداختهاست.
شاهنامهخوانی استاد ناظری
یکی از ویژگیهای بارز شهرام ناظری نسبت به خوانندگان همعصرش توجه ویژهٔ وی به اسطورهها و تحقیق و جستجو در خصوص لحنهای حماسی گمشدهٔ آواز ایرانی است. وی نخستین خوانندهای است که برای شاهنامه خوانی پژوهشی چندینساله انجام داد و درآمریکا،فرانسه و تونس اجراهای صحنهایِ شاهنامهخوانی داشت.
ناظری شاهنامه را در سه بستر ارائه میدهد:
- اجرای شاهنامه و ارائهٔ آن با موسیقی مقامی، برگرفته از فضای فکری و قومیتهای ایرانی. این نوع، در آکادمی کارتاژ تونس که یک شهر تاریخی با پیشینهٔ ۴هزارساله است و همچنین در جشنوارهٔ سن فلوران فرانسه اجرا شدهاست.
- اجرای شاهنامه با ارکستر بزرگ کلامی بر مبنای موسیقی دستگاهی. در این بخش ناظری به همراه کیوان ساکت بر روی شاهنامه کار کردهاست.
- برداشت سوم نیز اجرای شاهنامه با گروه اینترنشنال در نیویورک با همراهی حافظ ناظری است که نمونه آن در سال ۲۰۱۰ در سالن کارنگی هال نیویورک اجرا شدهاست.
شهرام ناظری با تلاشها و اجراهایی که تاکنون داشتهاست راه را برای شاهنامهخوانی خوانندگان جوان هموار نمودهاست. از آلبومهایی که بر اساس اشعار شاهنامه اجرا شدهاند میتوان به آلبوم درفش کاویانی، کاوهٔ آهنگر اشاره کرد.
فعالیت اجتماعی استاد ناظری
شهرام ناظری همه درآمدش در سال ۱۳۹۲ را به آسیبدیدگان پیرانشهر، شین آباد،جذامی و بیماران بیبضاعت سرطانی اهدا کرد وی با این کار مبلغی بالغ بر چندصد میلیون تومان را برای امور خیریه قرار داد.
اجراهای بین المللی
افتخارات و جوایز شهرام ناظری
آلبوم های استاد شهرام ناظری
- چاووش 2 1357
- چاووش 3 1357
- چاووش 4 1357
- چاووش 7 1358
- چاووش 8 1357–59
- مثنوی موسی و شبان 1358
- صدای سخن عشق 1358
- باد صبا می آید 1360
- بشنو از نی اجرا در 1360
- گل صدبرگ 1360
- لاله بهار 1360
- نوروز 1362
- بنمای رخ 1363
- یادگار دوست 1363
- بهاران آبیدر 1364
- کیش مهر 1365
- بی قرار 1366
- زمستان 1366
- در گلستانه 1366
- شورانگیز 1367
- ساقی نامه 1 1367
- ساقی نامه 2 1367
- آتشی در نیستان 1367
- سخن تازه 1367
- کنسرت اساتید موسیقی ایران 1368
- کنسرتی دیگر 1368
- لیلی ومجنون 1368
- چشم به راه اردیبهشت 1370
- حیرانی 1375
- ساز نو آواز نو 1377
- کنسرت 77 1377
- سفر به دیگر سو 1377
- آواز اساطیر 1379
- غم زیبا 1382
- لولیان 1384
- بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان 2 زمستان 1385
- مولویه (شور رومی) 1386
- سفر عسرت 1388
- امیرکبیر 1390
- کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان 1390
- بعد یازدهم 1392
- درفش کاویانی، کاوه آهنگر 1393
- رقصانه 1394