زندگی نامه زنده یاد همایون خرم

بیوگرافی استاد همایون خرم

از پدری درستکار و آزاده و مادری فهیم و با احساس، پسری پا به عرصه وجود نهاد که نام او را “همایون” گذاردند. مادرش از شیفتگان موسیقی اصیل ایرانی بود و از مقام های موسیقی ایرانی به دستگاه همایون علاقه ای وافر داشت. به همین دلیل هم نام “همایون” را برای فرزند خود انتخاب کرد.

همایون خرم در سن ۱۰ ۱۱سالگی به مکتب استاد صبا راه یافت و به علت استعداد شگرف در ۱۴ ۱۵ سالگی یک شبه ره صد ساله را پیمود و به عنوان نوازنده ۱۴ ساله، در رادیو ساز تنها اجرا کرد. بعدها در بسیاری از برنامه های موسیقی رادیو، خصوصاً در برنامه گلها، به عنوان آهنگساز، سولیست ویلن و رهبر ارکستر آثاری با ارزش ارائه داد.

همایون به موازات فعالیت عاشقانه و در عین حال محققانه در موسیقی ایرانی، از کسب علم نیز غافل نبود و در اکثر مراحل تحصیل از شاگردان ممتاز بود و تحصیلات عالیه خود را تا اخذ دانشنامه در رشته مهندسی برق ادامه داد.

کودکی استاد خرم

نوازندگی استاد همایون خرم

ساز همایون خرم‌سازی پر صلابت، سنگین و عاری از هر نوع خودنمایی بود. گر چه در شیرین نوازی خرم را نمی‌توان با پرویز یاحقی و حبیب‌الله بدیعی هم تراز دانست با این حال توانایی او در آفرینش آنی ملودیهای جاندار و جذاب، بافت تکنوازیهای او را به مراتب از کارهای دیگران خوش ساختتر و پرمایه تر می‌سازد.

از این بابت خرم وعلی تجویدی را می‌توان در یک گروه قرار داد چون قابلیت آهنگسازی این دو بر نوازندگیشان چیره بود، درست عکس آنچه در مورد بدیعی و یاحقی می‌توان گفت. نباید از قلم انداخت که خرم، همانگونه که تجویدی، آهنگسازی تجربی و منحصراً ذوقی نبود. وی بنیادهای علمی آهنگسازی را آموخته بود و بر آن‌ها تسلط داشت. از جمله اینکه هارمونی را با فریدون فرزانه و با شیوه ” سارلی ” فراگرفته و در سازبندی از کورساکف متأثر بود.

خوش سلیقگی و نوآوریهای خرم در تنظیم کارهایش جداً شنیدنی است. شیوه تقسیم ملودی و همراهی سازها نزد خرم بسیار حساب شده و پرداخت کار بیخدشه و نقص است. قدر مسلم اینکه بخش گسترده‌ای از آثار خرم حافظه موسیقایی حداقل سه نسل از ایرانیان را در سیطره خود دارد. دشوار می‌شود ایرانی را یافت که نتواند ترانه “امشب در سر شوری دارم ” را زمزمه کند. گر چه باید تأکید کرد که اعتبار خرم هرگز در ترانه‌های ساده و همه پسندش خلاصه نمی‌شد و نمی‌شود.

کارهای ارکستری او که غالباً جمله‌بندی‌هایی مرکب و پیچیده توأم با ضرب آهنگ‌های بسیار متنوع دارند نمونه‌های گاه سمفونی گونه ایی از موسیقی ایرانی به دست می‌دهند که کمتر آهنگسازی یارای برابری با آن‌ها را داشته‌است.

کار با حرفه ای ترین خوانندگان دوران دو دهه طلایی موسیقی ایران

خرم با تواناترین و حرفه ای‌ترین خوانندگان دوران دو دهه طلایی موسیقی ایران همکاری نزدیک داشته‌است.

حسین قوامی، ایزدبانو , مرضیه ، گلوریا روحانی، دلکش، شجریان، گلپا و ایرج از آن جمله‌اند. با این حال نباید از یاد برد که “پروین زهرایی منفرد” تا چندین سال خواننده انحصاری آثار خرم محسوب می‌شد. سنگینی و بی پیرایگی صدای پروین قرینه سنگینی و بی پیرایگی ساز و نغمه خرم بود. علی‌رغم آن که برخی از کارهای خرم با صدای خوانندگان دیگر بازخوانی شده‌است، مشکل می‌توان گفت که درخشش و ظرافت بازخوانیها به پای اجراهای گذشته می‌رسد.

طی بیش از سه دهه تدریس، جوانان بسیاری از محضر درس خرم بهرمند شدند که امروز امانتدار مکتب استاد خود هستند. اما خرم در مصاحبه‌ای با علی دهباشی در نشریه بخارا از مانی فرضی، پژمان پورزند، بابک شهرکی ، به عنوان زبده‌ترین شاگردان خود نام می‌برد.

وی همچنین تحصیلات دانشگاهی خود را دردانشگاه علم وصنعت ایران در رشته مهندسی برق ادامه داد. در جلد سوم کتاب موسیقی‌دان ایرانی نوشته پژمان اکبرزاده آمده‌است: «پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، فعالیت‌های اجرایی همایون خرم دچار وقفه‌ای چندین ساله شد. اوقات او از آن پس، بیشتر صرف تدریس خصوصی ویلن و فعالیت‌های پژوهشی دربارهٔ موسیقی ایرانی شد.»

زندگینامه دیگر بزرگان موسیقی را از اینجا بخوانید

   از فعالیت‌های دیگر ایشان می‌توان به سخنرانی درباره :

• موسیقی ایرانی در مراکز هنری و فرهنگی اروپا و آمریکا مانند دانشگاه UCLA
• استاد صبا و موسیقی ایرانی دانشگاه گیلان، دانشگاه پزشکی شیراز
• استاد ابوالحسن صبا انجمن موسیقی فارس
• مقامات موسیقی ایرانی دانشگاه علامه طباطبایی
• استاد علی نقی وزیری فرهنگسرای ارسباران
• مشخصات موسیقی ایرانی دانشگاه صنعتی اصفهان
• سخنرانی‌های متعدد دیگر در تالار رودکی تهران به مناسبت‌های مختلف اشاره کرد.

       مسولیت ها وسمت های استاد همایون خرم:

• آهنگ‌ساز در برنامه‌های موسیقی ایرانی و برنامه گلها
• استاد دانشکده موسیقی ملی
• دارای درجه ۱ هنری معادل مدرک دکترا از شورای ارزشیابی هنرمندان ایران
• رهبریارکستر ساز های ملی
• عضویت در شورای عالی موسیقی رادیو

ماندگارترین وخاطره انگیز ترین اثرهای استاد  همایون خرم درمیان مردم:

1. غوغای ستارگان (خاطرات هنری مهندس همایون خرم) انتشارات بدرقه جاویدان ۱۳۸۹ این کتاب توسط علی وکیلی که از شاگردان خرم بوده، ابتدا به صورت شفاهی روی نوار تهیه و سپس نوشته و ویرایش شده‌است.
2. ردیف اول چپ کوک (نوای مهر)؛ شامل آوازها، چهارمضراب‌ها (به اهتمام بابک شهرکی)
3. ردیف دوم راست کوک؛ شامل تعدادی از پیش‌درآمدها، چهارمضراب‌ها و رِنگ‌ها که به کوشش محمد رضا ترابیان تهیه و چاپ شد.
4. چهارمقام ردیف‌ها و چهارمضراب‌های مهندس همایون خرم در ماهور، چهارگاه، همایون و اصفهان (به همراه سی دی صوتی)، که توسط دکتر محسن کاظمیان از شاگردان خرم گردآوری و نگارش شده‌است. (در این کتاب مباحث جدیدی توسط نویسنده در حوزه ویولون ایرانی در این کتاب وارد شده‌است، از جمله آکسان‌های دست چپ، دوبل نت‌های موسیقی ایرانی و نیز تعیین مترونوم برای ردیف‌ها)

زندگینامه دیگر بزرگان موسیقی را از اینجا بخوانید

  درگذشت استاد همایون خرم

همایون خرم، استاد موسیقی ایرانی و خالق نغمه‌های ماندگار «تو ای پری کجایی» و «امشب در سر شوری دارم»دار فانی را وداع گفت و همیشه در دلها وقلب های هر ایرانی ازگذشته تاکنون ماندگارماند.

این نوازنده پیشکسوت ویلن یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران بود که در سن 82 سالگی در تاریخ 28 دیماه 1391 به علت بیماری ریوی در بیمارستان «دی» دار فانی را وداع گفت وعرصه موسیقی را پراز غم واندوه کرد.