داستان زندگی پربار پرویز مشکاتیان

استاد مشکاتیان زاده شهر هنرمند پرور نیشابور است

پرویز مشکاتیان در سال ۱۳۳۴ در نیشابور به دنیا آمد. او مقدمات موسیقی را از شش سالگی نزد پدرش، حسن مشکاتیان، که استاد سنتورنوازی و آشنا با ویولن وسه تار بود، آموخت. وی آموختن موسیقی را در طول تحصیل در زادگاهش، نیشابور پی گرفت و تا پایان دورهٔ متوسطه همچنان در پیشگاه پدر به فراگیری و تمرین مشغول بود.

نخستین کنسرت خود را در سن ۸ سالگی در مراسم گردهمایی دانش آموزان در مدرسه امیر معزی نیشابور ارائه داد.پس از آن استادپرویز مشکاتیان در جشنواره موسیقی که دراردوگاه رامسر برگزار می شد به دفعات شرکت کرد و در تمامی آنهخوش درخشید.

آغاز آموزش حرفه ای

پرویز مشکاتیان سال ۱۳۵۳ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران قبول و وارد فصل جدیدی ازهنر خود شد. مشکاتیان همزمان به آموزش ردیف میززا عبدالله نزد نور علی خان برومند و ردیف موسیقی سنتی نزد دکتر داریوش صفوت پرداخت. پرویز مشکاتیان همزمان با آموزش ردیف مبانی موسیقی و موسیقی ایرانی را نزد اساتیدی چون دکتر محمدتقی مسعودیه، عبدالله خان دوامی، سعید هرمزی، یوسف فروتن ادامه داد.

تشکیل اولین گروه هنری با سرپرستی مشکاتیان

پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۵۴ همکاری خود را با مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به عنوان مدرس و نوازنده سنتور و سرپرست گروه زیر نظر دکتر داریوش صفوت ادامه داد و درکنار آن به اجرای کنسرت های متعدد با خوانندگانی چون پریسا( فاطمه واعظی) و هنگامه اخوان پرداخت.پرویز مشکاتیان در سال ۱۳۵۶ گروه عارف را تشکیل داد.

کسب مقام های برتر

هم زمان با تشکیل گروه عارف پرویز مشکاتیان در آزمون باربد که به ابتکار استاد نورعلی برومند برگزار می شد شرکت کرد و به همراه پشنگ کامکار مقام اول در رشته سنتور را کسب کرد.پرویز مشکاتیان همچنین به همراه داریوش طلایی مقام ممتاز در ردیف نوازی را به دست آورد. پرویز مشکاتیان در فستیوال موسیقی روح زمین در لندن شرکت کرد و مقام نخست این جشنواره را به دست آورد.

فعالیت های دیگر پرویز مشکاتیان

از سال ۱۳۵۶، همکاری با رادیو را زیر نظر هوشنگ ابتهاج آغاز کرد ولی پس از واقعه ۱۷شهریور ۱۳۵۷ استاد مشکاتیان از رادیو استعفا داد و مؤسسه چاووش را با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا تشکیل داد. پرویز مشکاتیان سپس با همکاری شهرام ناظری، تصنیف «مرا عاشق» را بر روی شعر مولانا ساخت.

همکاری با استاد شجریان

استاد پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجهٔ این همکاری، آثار ماندگاری چون بیداد، آستان جانان، سِرّ عشق، نوا و دستان بود. پرویز مشکاتیان در همهٔ این آثار، به عنوان آهنگساز و نوازندهٔ سنتور (در سِرّ عشق به عنوان نوازندهٔ سه‌تار) همکاری داشت. از سال ۶۷ استاد مشکاتیان همکاری خود با خوانندگان دیگری را هم در دستور کار خود قرار می دهد که شهرام ناظری (آلبوم لاله بهار)، علی جهاندار (آلبوم صبح مشتاقان)، علیرضا افتخاری (مقام صبر)، ایرج بسطامی (موسم گل، افشاری مرکب، مژده بهار،وطن من)، علی رستمیان و حمید رضا نوربخش (کنسرت گروه عارف) از جمله آنها بوده‌اند.

برخی از کارهای استاد مشکاتیان نیز با تنظیم چهره هایی چون محمد رضا درویشی (جان عشاق و گنبد مینا) وکامبیز روشن روان (دود عود) منتشر شدند که در هر سه این آلبوم‌ها محمد رضا شجریان آواز خواند.

برخی از مهمترین قطعات ساخته شده توسط استاد پرویز مشکاتیان از سوی علیرضا جواهری نت نویسی وبه بازار موسیقی عرضه شد.استاد پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۷۶ اجراهای صحنه ای و انتشار آلبوم را متوقف کرد و تا تابستان سال ۸۴ کنسرتی در کشور اجرا نکرد. در تابستان ۸۴ پرویز مشکاتیان به فکر تجدید ساختار گروه عارف و شیدا بر‌آمد که حاصل آن اجرای کنسرتی در تالار کشور با صدای استاد شهرام ناظری بود.

زندگینامه دیگر بزرگان موسیقی را از اینجا بخوانید

کتاب های آثار

از آثار مشکاتیان، کتاب‌های فراوانی منتشر شده‌است. از این کتاب‌ها می‌توان به اثرهای بیست قطعه برای سنتور، گل آئین، گل آوا، سُل آیین، مجموعه تصانیف، بیداد، لاله بهار اشاره نمود.

ازدواج پرویز مشکاتیان

پرویز مشکاتیان با افسانه شجریان دختر استاد پر آوازه ایران محمدرضا شجریان ازدواج کرد ولی این ازدواج پایدار نبود و در دهه ۱۳۷۰ از او طلاق گرفت .ثمره این ازدواج یک دختر به نام آوا و یک پسر به نام آیین است.آوا مشکاتیان در عرصه موسیقی سنتی فعالیت دارد.

در گذشت استاد پرویز مشکاتیان

پرویز مشکاتیان در تاریخ ۳۰ شهریور سال ۱۳۸۸در منزلش در تهران و در سن ۵۴ سالگی بر اثر نارسایی قلبی درگذشت. در مراسم او نماینده وزیر ارشاد نیز سخنرانی کرد که با مخالفت مخالفان روبرو شد؛ در طی سخنرانی وی حاضران سوت و کف می‌زدند تا مانع سخنرانی نماینده وزیر ارشاد شوند.

همچنین مراسم تشییع پیکر پرویز مشکاتیان در روز ۴ مهر در زادگاهش نیشابور، از مقابل اداره فرهنگ و ارشاد و با حضور جمعیتی نزدیک به ۱۵ هزار نفر برگزار گردید. در این مراسم که هنرمندانی همچون حسین علیزاده،  محمد رضا درویشی، همایون شجریان، کیوان ساکت،حمید رضا نوربخش،علی رستمیان، محمدرضا رستمیان، شروین مهاجر و پژمان طاهری حضور داشتند، گروهی از دانشجویاندانشکده هنر نیشابوربه نشانه عزا تعدادی از سازهای خود را کفن‌پوش کرده بودند. همچنین گروه موزیک شهر نیشابور در طول مراسم تشییع مارش عزا اجرا می‌کرد.پیکر پرویز مشکاتیان پس از مراسم تشییع و خواندن نماز درمسجد جامعه نیشابور، در محوطه بیرونی باغ عطار و در جوار آرامگاه عطار نیشابوری به خاک سپرده شد.

آثاری که بزرگان درسوگ استادمشکاتیان نوشتند

بهرام بیضایی در سوگ مشکاتیان نوشت: «خروشی خاست وَه وَه وای در وای؛ / که قانونِ فَلَک بُگسَسْت ناگاه! / مگر سازِ جهان از کوک اُفتاد، / که سوگِ تار و دَف بَرخاست تا ماه! / فغان بَر شد ز هر سو شور در شور، / که‌سازی را شکسته قهرِ تقدیر! / نواییْ رُخ نهان کردَه‌ست در خاک؛ / چه دانی جز که قهر از این به تعبیر! / غریو آمد ز گیتی مرگ در مرگ؛ / که خُنیاگر رهِ خونِ روان بَست! / چو خنده دید رفته از لبِ ساز، / نه ساز ـ آری ـ که جانِ خویش بِشْکست! / برآمد مویه از چَنتارِ چنگی؛ / که زخمِ دل به زخمه باز کردَم! / چو یادَت را به مضرابِ دوتایی، / به گوشِ این جهان آواز کردَم!»

ومحمد رضا شفیعی کدکنی چنین سرود: «ای دوست وقت خفتن و خاموشی‌ات نبود / وز این دیار دور فراموشی‌ات نبود / تو روشنا سرود وطن بودی و چو آب / با خاک تیره‌روز هم آغوشی‌ات نبود / میخانه‌ها ز نعره تو مست می‌شدند / رندی حریف مستی و می‌نوشی‌ات نبود / دود چراغ موشی دزدان ترا چنین / مدهوش کرد و موسم خاموشی‌ات نبود / سهراب اضطراب وطن بودی و کسی / زینان به فکر داروی بیهوشی‌ات نبود / در پرده ماند نغمه آزادی وطن / کاندیشه جز به رفتن و چاوشی‌ات نبود / در چنگ تو سرود رهایی نهفته ماند / زین نغمه هیچ‌گاه فراموشی‌ات نبود / ای سوگوار صبح نشابور سرمه‌گون / عصری چنین سزای سیه‌پوشی‌ات نبود»

برخی از آثار درخشان این هنرمند

• سر عشق (درماهور) سه تار پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• بیداد (دستگاه همایون)سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• بر آستان جانان (در شور و بیات ترک) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• نوا (‌مرکب خوانی در دستگاه نوا) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• دستان (‌در دستگاه چهار گاه) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• لاله بهار سنتور پرویز مشکاتیان آواز شهرام ناظری• افق مهر سنتور پرویز مشکاتیان آواز ایرج بسطامی• مقام صبر سنتور پرویز مشکاتیان آواز علیرضا افتخاری پرویز مشکاتیان همچنین اجرای کنسرت‌های متعدد برون مرزی به همراه شجریان در کشورهای اروپایی را در کارنامه دارد(dot) پرویز مشکاتیان علاوه بر ساز سنتور که ساز تخصصی وی است با سه تار هم آشنایی کافی دارد و همنوازی سه تار در آلبوم سر عشق را خود وی انجام داده است.

قطعه مهرآیین از گروه موسیقی ققنوس که به یاد استاد پرویز مشکاتیان ساخته شده است را گوش فرا دهید

مشهد کنسرت